Na području opštine Jezero uveliko se vrše geološka istraživanja koje obavlja kompanija “Lykos Balkan Metals”, tačnije njena kćerka firma SNK metali.
Mještani Jezera se ne slažu s planovima Miloša Bošnjakovića, australskog biznismena porijeklom s ovih prostora. Ova istraživanja sve do skoro su bila nepoznanica za stanovnike Jezera, a kako ističu najviše strahuju za zdravlje stanovnika,ali i uništavanje prirode. Također, zbog odvoza iskpoina uveliko je ugrođena statika mostova u Jezeru, ali i potpuno uništenje već dotrajle cestovne plohe.
Više o tome smo već ranije pisali:
Prokopavanjem pristupnih puteva u svrhu istraživanja uništena je putna infrastruktura, privatnu imovinu uredno su platili nekim mještanima, a najveći problem od svega toga je uništavanje prirodnih dobara brda Otomalja/Hotomalj i Bag, a prije toga i Sinjakova.
Da li je neko ko je dao dozvolu za ispitivanje zemljišta uopšte imao predstavu gdje šalje firmu da radi bušenje, ugrožava podzemne vodu i time Plivu i Plivsko jezero?
Za sva ova pitanja, odgovori će se moći potražiti u subotu, 15. oktobra kada je zakazan treći okrugli stol na temu: “Istraživanje ruda na području opštine Jezero”. Rasprava će se održati u prostorijama Skupštine opštine s početkom od 10 sati.
Ovim putem pozivaju se mještani dase odazovu ovom skupu, kao i svi nezavisni stručnjaci, nevladine organizacije kako bi pomogli u borbi: Jezero bez rudnika!
Eventualnim otvaranjem rudnika u Jezeru ugrožava se prirodni krajolik i sva njegova dobra, ljekovito jezero Đol, tok Plive koji stvara najveće prirodno jezero u BiH – Plivska jezera kao i sami vodopad u Jajcu koji je uvršten među 12. najljepših na svijetu.
Bogata historija
Jezero je od davnina bilo mjesto svojevrsne ljepote koju su uživali drevna ilirska kraljica Teuta a kasnije i mnogi drugi sve do vremena austrougarske Monarhije nakon čijeg „odzvonjenog“ vremena Jezero uporno gubi na značaju i ljepoti sve do današnjih dana.
Spomenuta ilirska kraljica Teuta, prije nego je 229. godine prije nove ere bila uspješna na čelu u ratu protiv nadolazećih okupatora Rimljana, imala je svoju rezidenciju u Jezeru gdje je, osim obaveza koje je imala kao kraljica tadašnjeg veoma moćnog Ilirskog Kraljevstva, dolazila u ovo živopisno mjesto koje joj je služilo još i kao odmaralište.
Ostao je trajan trag i spomen na kraljicu sve do danas zbog toga što je upravo ona naredila da se u Jezeru iskopa još jedno korito Plive, čiji naziv potiče od ilirskog naziva za ovu rijeku-Pelva, čime je nastalo ostrvo ili ada. Prava je rijetkost da se neko naselje ili čak središte naselja u kontinentalnom dijelu nalazi na ostrvu.
I sami naziv brda Hotomalj je riječ složenica ilirskog porijekla, koja se u formi imena ili prezimena do danas zadržala, kao Hoti i Hota, a riječ malj, izvorno mal, znaci kamen, stijena.
U srednjovjekovnom bosanskom kraljevstvu ovaj prostor pripada župi Luka, zemlja Donji Kraji. Na lijevoj obali rijeke Plive, pod brijegom Vaganj/Vagan nalazilo se gradsko utvrđenje, a ispod naselje Jezero, u statusu grada pored kojeg je prolazio tkz. ,,solarski put“. Bosanska kraljica Katarina Kosača Kotromanić je u Jezeru podigla crkvu svetog Jurja (Đurđa).
Padom bosanskog kraljevstva 1463. naselje Jezerski grad ulazi u sastav Jajačke banovine oko kojeg se vode odsudne bitke za spas Evrope. Pod gradom se nalazio franjevački samostan 1492. koji je porušen od Osmanlija nakon pada 1528.
Naselje s tvrđavom na adi prvi put se spominje 1660. pod nazivom Gölhisar (Đol-Hisar – Jezerski grad, Jezerski dvorac, Ružin grad, Dvorac ruža). Tvrđava će biti napuštena prije 1833. i o njoj ne postoje sačuvani tragovi osim putopisa iz 17 i 19. vijeka.
Od 1528-1580. Jezero ulazi u sastav Kliškog sandžaka. Razvija se u naselje trgovačkog tipa kao mjesto odmora na putu prema Panoniji o čemu svjedoči prvi zabilježeno han za smještaj i odmor putnika iz 1644. Od 1667. do druge polovine 19. vijeka naselje ima status sudske vlasti. Pripadalo je ključkoj kapetaniji od 18. vijeka.
Jezero se prvi put spominje u putopisu Evlije Čelebije 1660. i u putopisima 19. i 20. vijeka kao omiljeno izletničko mjesto putnika toga vremena koji ga porede sa Kašmirom i Venecijom.
Na topografskim kartama od XV do XIX vijeka naselje je upisano pod imenom Lestro, Iesero, Lesero, Lessero, Iessere.
U putopisu Ivana K. Sakcinskog 1850. piše da se naselje zove grad ,,Bielo Jezero“, a mjesto ,,bosanskom Veneciom“.
Jezero se spominje 1878. kao mjesto otpora austrijskoj okupaciji za čije će uprave biti politička ispostava u statusu seoske opštine, pripadajući kotaru Jajce, travničkom okrugu. Veći značaj dobija izgradnjom pruge uskog kolosijeka Ota Štajnbasa 1913. kao tranzitna i pretovarna stanica. Ova pruga će odigrati ključnu ulogu u II svjetskom ratu. Ukinuta je 1970. kao nerentabilna pruga uskog kolosijeka.
Za vrijeme Kraljevine Jugoslavije Jezero je u sastavu Vrbaske banovine, travnički okrug, srez Jajce, seoska opština Jezero-Prisoje.
U periodu poslije II svjetskog rata Jezero je mjesna zajednica opštine Jajce.
Jajce-online
