Još od 1967 godine, na inicijativu Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) 31. maj/svibanj u zemljama širom svijeta obilježava se kao Svjetski dan nepušenja. To je dan na koji se svim relevatnim ustanovama u vladinom i nevladinom sektoru, javnosti i građanima želi skrenuti pažnja na potrebu zajedničkog djelovanja u cilju zaštite zdravlja stanovništva i zajednice od posljedica pušenja. Prema rezultatima Studije o stanju zdravlja stanovništva Federacije BiH urađenoj 2012. godine od strane Zavoda za javno zdravstvo Federacije BiH pušenje JE još uvijek vodeća bolest ovisnosti stanovništva u Federaciji BiH.
Stalno pušenje potvrđuje 44,1% odraslih ispitanika od čega 56,3% muškaraca a 31,6% žena. U odnosu na dnevno konzumiranje cigareta, pušači u FBiH dnevno popuše u prosjeku 16,9 cigareta, nešto više muškarci (18,2 cigareta) u odnosu na žene (14,8 cigareta ) i to najviše u dobnoj skupini 45-54 god. (17,8 cigareta).
Također bilježi se izloženost pasivnom pušenju u kući kod preko polovine ispitanika u FBiH (54,1%), ispod polovine ispitanika u FBiH (44,4%) navodi izloženost pasivnom pušenju na radnom mjestu, a preko polovine ispitanika u FBiH (52,7%) navodi izloženost pasivnom pušenju na javnom mjestu.
U oboljevanju stanovništva u Federaciji BiH dominiraju nezarazne bolesti (94%), potom ozljede (3%) i zarazne bolesti (3%). Među nezaraznim bolestima najveće učešće imaju bolesti srca i krvnih sudova, maligne neoplazme, dijabetes i kronične respiratorne bolesti, za čiji nastanak i razvoj su usko vezani faktori rizika po zdravlje kao što su nezdrava ishrana, fizička neaktivnost, pušenje i konzumacija alkohola.
CRVENI KRIŽ FEDERACIJE BiH
Pušenje nargile (zagrijanog duhana) može povećati rizik po zdravlje budući da sadrže visok nivo CO, metala, i supstanci koje su kancerogene.
I nakon što prođe dim kroz vodu i dalje sadrži visok nivo toksičnih supstanci.
Duhan i dim nargile sadrži nekoliko toksičnih supstanci za koje se zna da dovode do karcinoma pluća, karcinoma mokraćne bešike i karcinoma usne šupljine.
Dim nargile iritira sluznicu usta i povećava rizik od karcinoma usne šupljine.
Duhan i dim nargile sadrže toksične supstance koje dovode do začepljenja krvnih sudova i srčanih bolesti.
Infektivni agensi se mogu prenositi među pušačima dijeleći nargilu.
Bebe čije su majke pušile nargilu svaki dan za vrijeme trudnoće imaju manju težinu na rođenju u odnosu na bebe nepušača.
Bebe pušača nargile su podložnije oboljenjima respiratornog trakta.
Iako vlada mišljenje da je pušenje nargile manje štetno od pušenja cigareta, dokazano je da i nargila dovodi do oštećenja zdravlja na isti način kao i cigarete.
Nargila sadrži nikotin – istu ovisničku drogu kao i duhanski proizvodi.
Zbog načina na koji se nargila koristi, pušači nargile su izloženi većem broju toksičnih supstanci nego pušači cigareta.
U prosjeku pušenje nargile traje sat vremena, i u tom periodu se napravi oko 200 povlačenja dima, dok pušenje cigarete traje znatno kraće i podrazumjeva oko 20 povlačenja dima.
Količina dima koja se inhalira u toku tipičnog pušenja nargile iznosi 90 000 ml, u poređenju sa 500-600 ml inhaliranog dima kod pušenja cigarete.
Pušači nargile izloženi su istom riziku za nastanak oboljenja kao i pušači cigareta, a što uključuje:
1. Karcinom usne šupljine, karcinom pluća, karcinom želuca, karcinom ezofagusa, smanjenu funkciju pluća,
2. Smanjen fertilitet.
3. Dokazano je da je dim nargile jednako štetan i za nepušače. Dim sadrži toksične supstance nastale zagrijavanjem duhana koje štete i nepušaču boravkom u istoj prostoriji.
Preporuke Svjetske zdravstvene organizacije:
• Nargile i proizvodi za nargile bi trebalo da podliježu istom
zakonu kao i cigarete.
• Prije upotrebe nargile trebalo bi istaći sve njene štetne efekte.
• Tvrdnje o sigurnoj upotrebe bi trebalo strogo zabraniti i kažnjavati.
• Nargile i proizvode koji se koriste bi trebalo strogo provjeravati u smislu kvaliteta i sastava.
• Konzumiranje nargile bi trebalo zabraniti na javnim mjestima.
• Edukacija medicinskih profesionalaca koji bi vršili dalju edukaciju djece, mladih, trudnica i drugih hitno je potrebna, kao i zakonska regulativa upotrebe nargile.
Tokom godina, odlukom SZO mjenjala se tematska orijentacija Svjetskog dana nepušenja, od usmjeravanja pažnje na zdravstvene posljedice pušenja i trendove oboljenja i smrtnosti uzrokovanih pušenjem, preko zaštite od pasivnog pušenja i promocije prostora bez duhanskog dima, politike cijena i poreza na duhanske proizvode do eliminacije nelegalne trgovine i prometa duhanskih proizvoda.
Ove godine, odlukom SZO i Sekretarijata Okvirne Konvencije o kontroli duhana Svjetski dan nepušenja posvećen je značaju aktivnostima koje zemlje članice SZO trebaju poduzeti za pripremu uvođenja standardiziranog izgleda vanjskih pakovanja duhanskih proizvoda.
