St. Louis je oblikovan suptilnim, ali obilnim uticajem zajednice koja se ne može naći u tolikom broju izvan Evrope
Retro znak na vrhu dvospratne zgrade od cigle u St. Louisu (Missouri), glasi “Lemmons Fine Food” sa ogromnom strelicom koja pokazuje na vrata. Noću, svjetla znaka bacaju crvene i zelene refleksije na prozore, skrećući pažnju sa murala koji pokriva desnu stranu zgrade, a na kojem je naslikana limenka piva.
Poznat po ledenom pivu i gomilanim tanjirima pržene piletine, Lemmons je neraskidivo vezan za historiju St. Louisa, buduži da je tu od 1940-ih. Iako pivo ostaje na točenju, kada je porodica Grbić preuzela vlasništvo 2014. godine, počela je nova historija: ona sa Bosancima i Hercegovcima.
GRBIĆ
Prepun malih kuća od cigala zbijenih u uskim ulicama, pejzaž u naselju South City poznatom kao Bevo Mill promijenio se mnogo prije nego što su Sulejman i Ermina Grbić posjedovali Lemmons. Još uvijek se mijenjao 1998. godine, kada su kupili ono što je sada “Grbić” – najdugovječniji bosanski restoran St. Louisa – samo nekoliko ulica dalje. U to vrijeme, sve manje stanovništva učinilo je poslovni kvart South Cityja gradom duhova, sa zagrađenim prozorima i malo nade da će iko pumpati prijeko potreban život u njegovu ekonomiju, piše BBC.
Ali, oživljavanje je počelo kada su se bosanskohercegovačke izbjeglice počele naseljavati u St. Louisu nakon što su izbjegle iz bivše Jugoslavije tokom rata u Bosni i Hercegovini, koji je trajao od 1992. do 1995. godine, odnio živote oko 100.000 ljudi i raselio više od dva miliona.
Mnogi Bosanci su se nastanili u Bevo Millu kako bi mogli biti bliže Međunarodnom institutu, organizaciji za podršku imigrantima koja je, zajedno s katoličkim humanitarnim organizacijama u SAD-u, sponzorisala izbjeglice, pomažući im da nauče engleski i pronađu posao i smještaj. Niži troškovi života u St. Louisu i mehanizmi podrške omogućili su veći uspjeh, a mnogi Bosanci koji žive u drugim dijelovima zemlje također su se preselili ovamo, radi boljih prilika. Danas se St. Louis može pohvaliti najvećom bh. populacijom u SAD-u, koja čini oko 50.000 do 70.000 ljudi od 2,8 miliona gradskog stanovništva grada.
Kao rezultat ovog priliva, kaže Ben Moore, profesor i viši istraživač u Centru za bh. studije na Univerzitetu Fontbonne, “bosanska zajednica je imala suptilan, ali obilan uticaj, koji je postao duboko integriran u tkivo St. Louisa”.
Najjednostavniji način da doživite taj uticaj je istraživanje “Male Bosne” u Bevo Millu. Devedesetih godina, kada je jedna banka davala kredite bosanskim izbjeglicama, “Mala Bosna” je prerasla u mesnice, pijace, kafiće, auto-shopove, restorane, transportne kompanije, osiguravajuće agencije i do prije nekoliko godina, najveće američke novine na bosanskom jeziku u zemlji. Prekoputa Privredne komore naći ćete i repliku fontane od drveta i kamena Sebilja iz sarajevske Baščaršije.
Nedaleko od Sebilja možete kupiti hurmašice – puter kolačiće koji se natapaju šećernim sirupom dok ne postanu mekani kao kolač – u pekari i kafiću “Zlatne kapi”; zatim posjetite “Mesnicu braće Iriškić” u susjedstvu, gdje ćete pronaći janjetinu i odrezak zajedno sa međunarodnim namirnicama. “Europa Market”, blok dalje, prodaje evropske čokolade, pića, voćne konzerve i ajvar, začin od paprike i patlidžana.
Ali, oživljavanje je počelo kada su se bosanskohercegovačke izbjeglice počele naseljavati u St. Louisu nakon što su izbjegle iz bivše Jugoslavije tokom rata u Bosni i Hercegovini, koji je trajao od 1992. do 1995. godine, odnio živote oko 100.000 ljudi i raselio više od dva miliona.
Mnogi Bosanci su se nastanili u Bevo Millu kako bi mogli biti bliže Međunarodnom institutu, organizaciji za podršku imigrantima koja je, zajedno s katoličkim humanitarnim organizacijama u SAD-u, sponzorisala izbjeglice, pomažući im da nauče engleski i pronađu posao i smještaj. Niži troškovi života u St. Louisu i mehanizmi podrške omogućili su veći uspjeh, a mnogi Bosanci koji žive u drugim dijelovima zemlje također su se preselili ovamo, radi boljih prilika. Danas se St. Louis može pohvaliti najvećom bh. populacijom u SAD-u, koja čini oko 50.000 do 70.000 ljudi od 2,8 miliona gradskog stanovništva grada.
Kao rezultat ovog priliva, kaže Ben Moore, profesor i viši istraživač u Centru za bh. studije na Univerzitetu Fontbonne, “bosanska zajednica je imala suptilan, ali obilan uticaj, koji je postao duboko integriran u tkivo St. Louisa”.
Najjednostavniji način da doživite taj uticaj je istraživanje “Male Bosne” u Bevo Millu. Devedesetih godina, kada je jedna banka davala kredite bosanskim izbjeglicama, “Mala Bosna” je prerasla u mesnice, pijace, kafiće, auto-shopove, restorane, transportne kompanije, osiguravajuće agencije i do prije nekoliko godina, najveće američke novine na bosanskom jeziku u zemlji. Prekoputa Privredne komore naći ćete i repliku fontane od drveta i kamena Sebilja iz sarajevske Baščaršije.
Nedaleko od Sebilja možete kupiti hurmašice – puter kolačiće koji se natapaju šećernim sirupom dok ne postanu mekani kao kolač – u pekari i kafiću “Zlatne kapi”; zatim posjetite “Mesnicu braće Iriškić” u susjedstvu, gdje ćete pronaći janjetinu i odrezak zajedno sa međunarodnim namirnicama. “Europa Market”, blok dalje, prodaje evropske čokolade, pića, voćne konzerve i ajvar, začin od paprike i patlidžana.
UTICAJ BOSANACA
Dok Bosanci potpomažu restorane svoje zajednice, isto to čine i oni koji nisu iz BiH. Dugogodišnji restoranski kritičar Joe Bonwich toliko je volio porodicu Grbić – i često je pisao o važnosti njihovog restorana za St. Louis – da je, kada je preminuo 2017, njegova proslava života održana u njihovom restoranu.
Bonwich nikada nije želio da “Mala Bosna” ostane tajna. Poslovi ovdje su neopisivi i “skrpljeni” – dio betonske džungle koja je South City – i ne može se takmičiti sa otmjenim ulicama sa drvoredima punim butika i nebodera u drugim dijelovima St. Louisa. Ali, ako biste ovaj dio avenije Gravois otpisali kao bilo koju drugu ulicu, propustili biste ono što Moore naziva suptilnim, ali obilnim uticajem stanovništva koji se ne može naći u takvom broju izvan Evrope.
– Razumjeti uticaj je kao guliti luk. Stvari koje su nam Bosanci donijeli su jako lijepe, poput bureka i Sebilja, ali ispod svega toga je tragedija. Dakle, uticaj Bosanaca je komplikovan i potrebno je neko vrijeme da shvatimo. Mi nismo doživjeli ono što su oni doživjeli, ali oni su nas promijenili, i to je uliveno u ovaj grad, kazao je Moore.
oslobodenje
